Ανέβασε την δική σου παράσταση όπερας (Γυμνάσιο - Λύκειο)
X
Καλωσόρισες!
Εδώ θα βρεις τα βήματα που πρέπει να κάνεις για να ανεβάσεις μία δική σου παράσταση όπερας. Θα μελετήσεις γνωστές όπερες, θα πάρεις πολύτιμες συμβουλές από ειδικούς και θα έχεις στη διάθεσή του υλικό που θα σε εμπνεύσει να δημιουργήσεις το έργο που θα παρουσιάσεις και να οργανώσεις την παραγωγή του. Το μόνο που χρειάζεται είναι να αφήσεις τον εαυτό σου ελεύθερο να δημιουργήσει και φυσικά να συνεργαστείς αρμονικά με όλα τα μέλη της ομάδας σου.
Καλή επιτυχία!
Εδώ θα βρεις τα βήματα που πρέπει να κάνεις για να ανεβάσεις μία δική σου παράσταση όπερας. Θα μελετήσεις γνωστές όπερες, θα πάρεις πολύτιμες συμβουλές από ειδικούς και θα έχεις στη διάθεσή του υλικό που θα σε εμπνεύσει να δημιουργήσεις το έργο που θα παρουσιάσεις και να οργανώσεις την παραγωγή του. Το μόνο που χρειάζεται είναι να αφήσεις τον εαυτό σου ελεύθερο να δημιουργήσει και φυσικά να συνεργαστείς αρμονικά με όλα τα μέλη της ομάδας σου.
Καλή επιτυχία!
X
Μελέτησε διάσημες όπερες και εμπνεύσου για να δημιουργήσεις τη δική σου.
X
Γίνε ο σκηνοθέτης της δικής σου παράστασης.
Όπερες - κείμενο
Ρόλοι
Ολλανδός - ο ναυτικός που περιπλανιέται στις θάλασσες
Ζέντα , η γυναίκα που θα τον αγαπήσει
Ντάλαντ , καπετάνιος, ο πατέρας της Ζέντας
Έρικ , ένας νεαρός κυνηγός, ερωτευμένος με τη Ζέντα
Μαίρη , παραμάνα της Ζέντας
Τιμονιέρης , ο τιμονιέρης στο καράβι του Ντάλαντ
Ρόλοι
Νεμορίνο - φτωχός χωρικός που αγαπά την Αντίνα
Αντίνα , όμορφη, πλούσια και φιλάρεσκη γυναίκα
Ντουλκαμάρα , πλανόδιος απατεώνας
Μπελκόρε , λοχίας που θέλει να παντρευτεί την Αντίνα
Τζανέττα , φίλη της Αντίνα
Ακολουθώντας τα παρακάτω βήματα μπορείς να δοκιμάσεις να ανεβάσεις κι εσύ μία δική σου παράσταση. Κάνοντας κλικ στον βοηθό θα βρεις χρήσιμες συμβουλές και πληροφορίες για να οργανώσεις καλύτερα την παραγωγή σου.
Να θυμάσαι ότι ως σκηνικό είδος η όπερα προορίζεται για να παρουσιάζεται «ζωντανά» ενώπιον κοινού και αποκτά πλήρη υπόσταση κατά το ανέβασμά της στη σκηνή. Η μονάδα σκηνικής υλοποίησης κάθε όπερας είναι η παραγωγή, που καθορίζεται από τη σκηνοθεσία. Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι εσύ είσαι ο σκηνοθέτης της όπερας. Ακολούθησε τα τρία βασικά στάδια κάθε σκηνοθεσίας για να σχεδιάσεις και να υλοποιήσεις την παραγωγή σου.
Κατασκευή όλων των φυσικών αντικειμένων
Στάδια για τον σχεδιασμό μιας σκηνογραφίας
Τρόποι σκηνογραφικής προσέγγισης
Υλοποίηση του φωτισμού
Διδασκαλία της μουσικής
Διδασκαλία μπαλέτου
Διδασκαλία της σκηνοθεσίας και στήσιμο της παράστασης
Σκηνική παρουσίαση ενώπιον κοινού
Δημοσιότητα και προβολή
Κι αν αποτύχω;
Σε καθεμιά από τις παραπάνω περιπτώσεις είναι σημαντικό να υπάρχει αισθητική συνέπεια, δηλαδή να δημιουργείται ένα ενιαίο εικαστικό σύνολο. Στην αισθητική συνέπεια συμβάλλει η προσεκτική επιλογή των υλικών και η χρήση του χρώματος. Το χρώμα, ειδικότερα, είναι το οικονομικότερο μέσο για τη διαμόρφωση ύφους.
Μπορεί από μόνο του να δώσει εικαστικό ύφος και στυλ (μονοχρωματική σύνθεση, αντιθετική σύνθεση, παστέλ σύνθεση, σκοτεινή σύνθεση, ασπρόμαυρη σύνθεση κ.ά.).
Καλή επιτυχία!
Σοφία Παντουβάκη,
Δρ. Σκηνογραφίας-Ενδυματολογίας
Α. Επιλογή έργου – σύλληψη
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής σε συνεργασία με τον δραματολόγο αποφασίζει το ρεπερτόριο της χρονιάς, συμβουλεύεται ειδικούς συνεργάτες, επιλέγει τις στρατηγικές προώθησης και επικοινωνίας των δράσεων της Λυρικής Σκηνής. Αφού αποφασιστεί η παρουσίαση ενός συγκεκριμένου έργου, τη σκυτάλη παίρνει ο σκηνοθέτης. Αυτός αποφασίζει τη γενική δραματουργική σύλληψη. Πώς θα είναι το έργο που θα παρουσιάσει; Για παράδειγμα, η Κάρμεν θα είναι η παραδοσιακή τσιγγάνα, με φολκλορικά ρούχα, κοσμήματα και έντονο μακιγιάζ ή θα είναι μία μοντέρνα εκδοχή της, μεταφερμένη σε ένα νέο περιβάλλον; Στη συνέχεια ακολουθεί η λεπτομερής μελέτη και ο σχεδιασμός της σκηνικής δράσης. Ο σκηνοθέτης είναι ένας θεατής, ο οποίος έχει τη δυνατότητα να διαμορφώνει το έργο που βλέπει. Πρέπει, λοιπόν, να φροντίσει, ώστε αυτό που βλέπει να του αρέσει. Ο σκηνοθέτης δεν χρειάζεται να έχει σκεφτεί τα πάντα: πρέπει, όμως, να μπορεί να αντλεί στοιχεία και ιδέες από τη δημιουργικότητα των άλλων. Στη συνέχεια, πρέπει να συντονίζει τα στοιχεία αυτά και να τα εντάσσει σε μια ενιαία αισθητική αντίληψη. Σημαντική, επίσης, είναι η λεγόμενη «παράλληλη δράση». Υπάρχει η δυνατότητα να ξεφύγει κανείς από τη στερεότυπη αντίληψη ότι μόνον όποιος μιλάει βρίσκεται πάνω στη σκηνή. Μπορούμε να αφήσουμε έναν χαρακτήρα να υπάρχει και να δρα ανεξάρτητα από το αν μιλάει ή όχι. Έτσι, λύνονται τα χέρια μας και μπορούμε να δημιουργήσουμε στιγμιότυπα, τα οποία θα συντονίζονται χρονικά με την κυρίως δράση, χωρίς να της επιβάλλονται. Αυτό επιτυγχάνεται όταν όλοι όσοι είναι επάνω στη σκηνή έχουν συγκεκριμένες οδηγίες για το πότε μιλούν ή δρουν. Λόγου χάριν, μόλις ειπωθεί μία συγκεκριμένη φράση ή λέξη, θα γίνει κάτι συγκεκριμένο. Το «σύνθημα» μπορεί να μην είναι απαραίτητα λεκτικό. Μπορεί, εξίσου, να είναι μια αλλαγή φωτισμού, η είσοδος ενός ηθοποιού στη σκηνή, μια συγκεκριμένη μουσική φράση κ.λπ. Κάνε κλικ εδώ και μάθε τι κάνει ένας σκηνοθέτης.
Σκέψου σαν σκηνοθέτης: βρες ένα έργο που θέλεις να οπτικοποιήσεις. Μπορεί να είναι μία γνωστή όπερα την οποία θα δεις από τη δική σου οπτική γωνία ή ένα έργο που θα γράψεις από την αρχή εσύ. Αν θέλεις να προσπαθήσεις να γράψεις το ποιητικό κείμενο (λιμπρέτο) της δικής σου όπερας κάνε κλικ
εδώ.
Σε κάθε περίπτωση, κράτα ένα ημερολόγιο με τις σκέψεις σου, δημιούργησε την πλοκή και τους χαρακτήρες, αποφάσισε τον τόπο και τον χρόνο κατά τον οποίο εκτυλίσσεται το έργο σου και διάλεξε την ατμόσφαιρα που θα ήθελες να μεταδώσεις στους θεατές. Μπορείς να μαζέψεις φωτογραφικό υλικό που θεωρείς ενδιαφέρον, να αξιοποιήσεις τα σχολικά ή λογοτεχνικά βιβλία, να σκεφτείς θεατρικές παραστάσεις ή ταινίες που έχεις δει και σου αρέσουν και να εμπνευστείς από αυτές.
Είναι σημαντικό σε αυτή τη φάση να έχεις την υποστήριξη των καθηγητών σου. Οι μουσικοί, οι φιλόλογοι, οι ιστορικοί, οι καθηγητές των εικαστικών, οι γυμναστές μπορούν να είναι πολύτιμοι σύμμαχοί σου
Β. Σχεδιασμός παραγωγής
Έφτασε η στιγμή για τον σχεδιασμό του υλικού μέρους της παραγωγής. Ως σκηνοθέτης πρέπει να παρουσιάσεις και να εξηγήσεις την ιδέα σου στον σκηνογράφο, τον ενδυματολόγο, τον φωτιστή, ενδεχομένως και τον χορογράφο ή διδάσκαλο κινησιολογίας. Κάθε ένας από αυτούς κάνει ξεχωριστά τη δική του δουλειά, όμως όλη η παραγωγή πρέπει να δένει αρμονικά και να εκφράζει την ιδέα σου με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Στο τέλος θα παρουσιάσεις τον σχεδιασμό της παραγωγής στον καλλιτεχνικό διευθυντή προς έγκριση ώστε να αρχίσει η φυσική υλοποίησή της σε διάφορα επίπεδα ταυτόχρονα.
Διάλεξε τους συνεργάτες σου: από τους συμμαθητές σου ξεχώρισε αυτούς που μπορούν να σε βοηθήσουν στην υλοποίηση της ιδέας σου. Κάποιοι μπορεί να είναι πιο ικανοί σε τεχνικά θέματα, ώστε να μπορούν να αναλάβουν τον φωτισμό, κάποιοι άλλοι μπορούν να συνεργαστούν για να δημιουργήσουν το σκηνικό, ενώ άλλοι μπορεί να έχουν εξαιρετικές ιδέες για τα κοστούμια. Τέλος, μην ξεχνάς τη σημασία της κίνησης. Δημιούργησε μία ομάδα από όσους έχουν ταλέντο στον χορό ή είναι πρόθυμοι να χορέψουν ούτως ή άλλως.
Β.1 Οι ακροάσεις
Η επιλογή των καλύτερων είναι δύσκολη διαδικασία και απαιτεί προσοχή και διακριτικότητα, ώστε να μη δημιουργηθούν προβλήματα πριν ακόμα ξεκινήσει η δουλειά. Η ακρόαση είναι πάντοτε ένας ευπρόσδεκτος τρόπος επιλογής. Ένας τρόπος να ξεπεραστεί το πρόβλημα είναι να ζητήσεις από τους συμμαθητές σου να σε βοηθήσουν στην επιλογή ψηφίζοντας εκείνους που θεωρούν κατάλληλους για τον κάθε ρόλο.Β.2 Οι πρόβες
Τοποθέτησε το ποντίκι σου επάνω στον βοηθό για να πάρεις πληροφορίες για το πως γίνονται οι πρόβες!
Οι δύο τελευταίες πρόβες καλό είναι να γίνουν όπως ακριβώς σε επαγγελματικά θέατρα. Στην προτελευταία πρόβα, την «προγενική», έχει λόγο μόνον ο σκηνοθέτης. Έτσι, του παρέχεται η δυνατότητα να λύσει όσα τελευταία προβλήματα ανακύπτουν. Η τελευταία πρόβα, η «γενική», δεν πρέπει να διακοπεί με κανέναν τρόπο. Τα προβλήματα πρέπει να λυθούν σαν να πραγματοποιείται κανονικά η παράσταση. Μετά τη γενική πρόβα, μια σύσκεψη όλων των συντελεστών θα δώσει και τις τελευταίες λύσεις σε λάθη που μπορεί να έχουν γίνει.
Γ. Υλοποίηση
Κατασκευή όλων των φυσικών αντικειμένων
Στάδια για τον σχεδιασμό μιας σκηνογραφίας
Τρόποι σκηνογραφικής προσέγγισης
Υλοποίηση του φωτισμού
Διδασκαλία της μουσικής
Διδασκαλία μπαλέτου
Διδασκαλία της σκηνοθεσίας και στήσιμο της παράστασης
Σκηνική παρουσίαση ενώπιον κοινού
Δημοσιότητα και προβολή
Κι αν αποτύχω;
Κατασκευή όλων των φυσικών αντικειμένων
Τον σχεδιασμό της σκηνογραφίας και της ενδυματολογίας μιας παράστασης τον υπαγορεύει το ίδιο το έργο, είτε ανήκει σε κάποιον διακεκριμένο συγγραφέα είτε είναι νέο έργο δικής μας σύνθεσης. Το ίδιο το έργο αποτελεί την πηγή έμπνευσης. Η μελέτη της υπόθεσης και των νοημάτων –του εννοιολογικού πλαισίου– του έργου αποτελεί το πρώτο βήμα. Στη συνέχεια, ακολουθεί η ανάλυση των χαρακτηριστικών του, δηλαδή του χώρου, του χρόνου και των χαρακτήρων. Μελετώντας τα στοιχεία αυτά, λαμβάνονται αποφάσεις για την όψη της παράστασης και την ατμόσφαιρα που θέλουμε να δημιουργήσουμε επί σκηνής. Σημαντικό ρόλο παίζουν επίσης τα ρεαλιστικά δεδομένα που σχετίζονται με το ανέβασμα του έργου: ο χώρος που έχουμε στη διάθεσή μας, οι διαστάσεις και η θέση της σκηνής, ο χρόνος προετοιμασίας, τα πρόσωπα που θα συμμετάσχουν, οι οικονομικές δυνατότητες, οι τεχνικές δυνατότητες, καθώς και άλλοι παράγοντες, κατά περίπτωση, που οδηγούν σε συγκεκριμένες επιλογές σε όλους τους τομείς, μεταξύ των οποίων και η σκηνογραφία. Τα σκηνικά (κτήρια, τοπία, φόντο) και τα σκηνικά αντικείμενα (έπιπλα, οχήματα, εξοπλισμός) υλοποιούνται από το κατασκευαστικό τμήμα. Το τμήμα ραπτικής κατασκευάζει τα κοστούμια βάσει των σχεδίων του ενδυματολόγου, προβάρει τα κοστούμια στους τραγουδιστές και στους χορωδούς, ενώ παράλληλα κατασκευάζονται τα εξαρτήματα των στολών (οι περούκες, τα όπλα, τα ιδιαίτερα στοιχεία που μπορεί να χρειάζονται). Κάνε κλικ εδώ και μάθε πώς εργάζεται ο σκηνογράφος και ο ενδυματολόγος. Περισσότερα…Στάδια για τον σχεδιασμό μιας σκηνογραφίας
1. Ανάγνωση του έργου Σημειώνουμε σημαντικά στοιχεία, τα οποία προκύπτουν από το κείμενο, υπογραμμίζοντας λέξεις που μας εμπνέουν για τον χώρο και τη συνολική ατμόσφαιρα (π.χ. «νύχτα βαθιά»), λέξεις-κλειδιά, περιγραφικές φράσεις αλλά και χρηστικά στοιχεία και αντικείμενα. Την εργασία αυτή την κάνουμε συνήθως ακόμη κι αν στοχεύουμε σε πολύ αφαιρετική προσέγγιση του κειμένου, διότι, ως διαδικασία, βοηθά να μελετήσουμε βαθύτερα το έργο. 2. Σημειώνουμε δικές μας ιδέες, που σχετίζονται με την προσωπική μας «ανάγνωση»-ερμηνεία του έργου. 3. Πρώτη αποτύπωση των ιδεών στο χαρτί με εικαστικά μέσα Ανάλογα με τις προσωπικές του δυνατότητες, ο σκηνογράφος μπορεί να καταγράψει τις ιδέες του σε χαρτί (σκίτσο, ζωγραφικό προσχέδιο), ή να τις αποτυπώσει μέσα από μία κατασκευή (μακέτα με απλά υλικά, χαρτόνια και χρώματα), ή μέσα από τη δημιουργία κολάζ εικόνων, τις οποίες θα βρει έτοιμες σε περιοδικά, εφημερίδες, φωτοτυπίες από βιβλία κ.α. Στην τελευταία περίπτωση, είναι καλό να γίνεται σμίκρυνση/μεγέθυνση της φωτογραφίας, ώστε οι εικόνες των επιμέρους στοιχείων του κολάζ να έχουν την πραγματική αναλογική σχέση που επιθυμούμε. Τέλος, μπορούμε ακόμα να χρησιμοποιήσουμε τη φωτογραφία, αν δούμε κάτι και το φωτογραφίσουμε. 4. Τελική διαμόρφωση μιας σκηνογραφικής ιδέας Από τα προηγούμενα στοιχεία κρατάμε τις πιο ενδιαφέρουσες ιδέες. Διαμορφώνουμε στο σύνολο μια εικαστική και χωρική σύνθεση για τον χώρο που θέλουμε να δημιουργήσουμε. Στόχος είναι: α) ο χώρος που προτείνουμε να έχει αισθητική συνέπεια (αρμονική σύνθεση, συμμετρική σύνθεση, αντιθετική σύνθεση· ακόμη και το κολάζ δημιουργεί ένα αισθητικό σύνολο), και β) ο χώρος που προτείνουμε να είναι λειτουργικός για τις ανάγκες της δράσης (για τις εισόδους και τις εξόδους, να υπάρχει εστίαση σε συγκεκριμένα σημεία ώστε να δίνεται έμφαση σε ορισμένες σκηνές, κ.λπ.) Η τελική πρόταση μπορεί να αποτυπωθεί σε χαρτί (προοπτικό σκίτσο στο χέρι ή με τη συμβολή του κολάζ, της φωτογραφίας ή και ψηφιακών μέσων). Σημαντική είναι η κατανόηση των αναλογιών του χώρου που έχουμε στη διάθεσή μας. Η σκηνογραφία μπορεί να βοηθήσει προκειμένου να προσθέσουμε βάθος στον χώρο (π.χ. με τη δημιουργία προοπτικής) ή να καλύψουμε μέρη του χώρου που δεν εντάσσονται αρμονικά. 5. Εκτέλεση της ιδέας στην πράξη Η υλοποίηση της ιδέας διαμορφώνεται ανάλογα με τις πρακτικές δυνατότητες. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν όλων των ειδών τα υλικά: χαρτόνια, υφάσματα, ξύλα, ταμπλό που υπάρχουν διαθέσιμα, όπως επίσης έπιπλα και αντικείμενα που μπορεί να έχουμε στη διάθεσή μας και δεν χρησιμοποιούμε. Στη σκηνογραφία συχνά γίνεται ανακύκλωση και επανάχρηση υλικών, μετά από επεξεργασία (π.χ. αφού τα επενδύσουμε, τα βάψουμε κ.λπ.). Είναι σημαντικό να φροντίσουμε ώστε τα υλικά, αν και οικονομικά, να μην έχουν «πρόχειρη» όψη (για παράδειγμα, αποφεύγουμε τις φόδρες και προτιμούμε ματ υφάσματα ή γάζες), ενώ, γενικότερα, ακόμη και ευτελή υλικά, όπως οι εφημερίδες, μπορούν αν δώσουν ένα πολύ ενδιαφέρον και αρμονικό αποτέλεσμα. Σε κάθε περίπτωση, η διαμόρφωση μιας σκηνογραφικής πρότασης γίνεται σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη της παράστασης, καθώς επίσης μαζί με άλλους συντελεστές, όπως ο μουσικός, ο χορογράφος, ο φωτιστής κ.λπ. Το βασικότερο στοιχείο που προσδιορίζει μια σκηνογραφία είναι η σαφής διαμόρφωση ή υιοθέτηση μιας εικαστικής άποψης, ενός συγκεκριμένου στυλ. Ακόμη κι αν η άποψη αυτή είναι πολύ απλή, όταν ακολουθείται πιστά, διαμορφώνει έναν «κόσμο», τον κόσμο της νέας παράστασης που ετοιμάζεται.Τρόποι σκηνογραφικής προσέγγισης
Ο χαρακτήρας του έργου ή/και τα χαρακτηριστικά του, τα οποία εμείς ενδιαφερόμαστε να προσδώσουμε στην παράσταση, επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζεται μια σκηνογραφία. Το θεατρικό ή το λυρικό έργο μπορεί να αποδοθεί σκηνογραφικά με διάφορους τρόπους:| 1. | Σύμφωνα με την εποχή στην οποία διαδραματίζεται η υπόθεση του έργου. Για παράδειγμα, Η θυσία του Αβραάμ του Βιτσέντζου Κορνάρου απαιτεί σκηνικά και κοστούμια σε βυζαντινό ύφος. Στο έργο Αντώνιος και Κλεοπάτρα [Antony and Cleopatra] του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, η δράση εκτυλίσσεται στη ρωμαϊκή εποχή, η οποία μπορεί να ακολουθείται και στα κοστούμια. Ο Φιλάργυρος [L'Avare ou l'École du mensonge] του Μολιέρου, έργο του 17ου αιώνα, μπορεί να αντιμετωπιστεί ενδυματολογικά με κοστούμια μπαρόκ. |
| 2. | Το θεατρικό-μουσικό έργο μπορεί να τοποθετηθεί στην εποχή στην οποία έζησε ο συγγραφέας του έργου. Το Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας [A Midsummer Night's Dream] του Σαίξπηρ, όπου η πλοκή αναφέρεται στην Αρχαία Ελλάδα, συχνά αντιμετωπίζεται με κοστούμια της Αναγέννησης, δηλαδή της εποχής κατά την οποία έζησε ο Σαίξπηρ. |
| 3. | Ένα θεατρικό-μουσικό έργο μπορεί να ειδωθεί μέσα από ένα θεατρικό ύφος, ακόμη κι αν αυτό δεν προκύπτει από την ίδια τη δράση. Έτσι, ένα έργο με κωμικά στοιχεία, όπως ο Κουρέας της Σεβίλλης [Il barbiere di Siviglia], μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσα από το θεατρικό ύφος της κομέντια ντελ άρτε, είδους που βασίζεται στον αυτοσχεδιασμό, την παντομίμα και το λαϊκό στοιχείο, χαρακτηριστικά που συνοδεύονται από απλά και αυτοσχέδια σκηνικά. |
| 4. | Το έργο μπορεί επίσης να τοποθετηθεί σε μια μελλοντική εποχή (από αυτή όπου διαδραματίζεται το αρχικό κείμενο), «πραγματική» ή εντελώς φανταστική, ή, τέλος, να τοποθετηθεί σ’ έναν «ειδικό χώρο» και τα κοστούμια να υπηρετούν αυτή την ελεύθερη αντίληψη. Για παράδειγμα, ένα έργο της αρχαιότητας, του μπαρόκ ή της εποχής του ρομαντισμού μπορεί να τοποθετηθεί στον χώρο του τσίρκου, ή σε βιομηχανικό περιβάλλον, ή σε αγροτικό, ή ακόμα και στον βυθό της θάλασσας. |
| 5. | Το θεατρικό-μουσικό έργο είναι δυνατόν να ζωντανέψει σύμφωνα με τον τρόπο του κολάζ, δηλαδή της σύνθεσης διαφορετικών στοιχείων. Σε αυτή την περίπτωση, ο σκηνογράφος και ο ενδυματολόγος μπορούν να χρησιμοποιήσουν ξεχωριστά στοιχεία διαφόρων εποχών, επινοώντας με τον τρόπο αυτό μια σύνθεση ακαθόριστης εποχής. Λόγου χάριν, σε ένα έργο μπορεί να χρησιμοποιηθούν στοιχεία από την εποχή της αρχαιότητας συνδυασμένα με στοιχεία της βυζαντινής εποχής και άλλα ενδυματολογικά στοιχεία από παραδοσιακά κοστούμια. Στις περιπτώσεις αυτές, ειδικά στα κοστούμια, είναι δυνατόν τα διαφορετικά στοιχεία να συνδυαστούν με σύγχρονα ενδύματα, που θα αποτελέσουν και τον συνδετικό κρίκο του συνόλου. Η προσέγγιση αυτή χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην αισθητική της συνοχή. |
| 6. | Το θεατρικό-μουσικό έργο ενδέχεται να ερμηνευτεί από σκηνογραφική άποψη με εντελώς μινιμαλιστικό τρόπο, προσθέτοντας κάποιο ενδεικτικό στοιχείο εποχής. Σε αυτή την περίπτωση, ο σκηνογράφος δουλεύει αφαιρετικά και χρησιμοποιεί πολύ λίγα διακοσμητικά στοιχεία. Κυριαρχεί η λιτότητα, έτσι ώστε να τονίζεται το ένα και μοναδικό στοιχείο στο οποίο βασίζεται. Αυτός ο τρόπος αφήνει πολλά περιθώρια στη φαντασία του θεατή, ο οποίος καλείται να συμπληρώσει με τον δικό του τρόπο το σκηνικό. |
| 7. | Τέλος, το έργο μπορεί να παρουσιαστεί ανάλογα με τα ρεύματα που κυριαρχούν στην τέχνη της εποχής κατά την οποία παρουσιάζεται το έργο, δηλαδή της εποχής του σκηνογράφου. Σ’ αυτήν την περίπτωση, επιδιώκεται η προσαρμογή του έργου στο παρόν του σκηνογράφου, έτσι ώστε να γίνει το έργο πιο προσιτό και να προσληφθούν καλύτερα τα μηνύματά του από τον θεατή. Μπορούν να υιοθετηθούν, λοιπόν, διάφοροι νεωτερισμοί, οι οποίοι είναι θεμιτοί και γόνιμοι, αρκεί να μην οδηγούν σε ακρότητες που αλλοιώνουν το πνεύμα του έργου. |
Σοφία Παντουβάκη,
Δρ. Σκηνογραφίας-Ενδυματολογίας
Υλοποίηση του φωτισμού
Ο φωτισμός μίας θεατρικής παράστασης είναι ιδιαίτερα σημαντικός, καθώς η εικόνα κάθε σκηνικού αντικειμένου ή ηθοποιού εξαρτάται αποκλειστικά από την κατεύθυνση και το χρώμα του φωτός που πέφτει πάνω σε αυτά. Τα μέσα που έχει στη διάθεσή του ένας φωτιστής, έτσι ώστε να οδηγηθεί κάθε φορά στο αποτέλεσμα που επιθυμεί, είναι η κατεύθυνση της φωτιστικής πηγής, το χρώμα του φωτός και η έντασή του. Ο υπεύθυνος του φωτισμού πρέπει να συνεργαστεί αρμονικά με τον σκηνοθέτη, τον σκηνογράφο και τον ενδυματολόγο, ώστε, ως μέλος της ίδιας ομάδας, να συμβάλει στη δημιουργία της ιδιαίτερης ατμόσφαιρας κάθε παραγωγής. Περισσότερα…
Αρχικά θα αναφερθούμε στην κατεύθυνση του φωτός, η οποία είναι το πιο σημαντικό εργαλείο ενός φωτιστή. Όταν αναφερόμαστε σε μία μορφή τέχνης, είναι σχεδόν αδύνατον να μιλάμε για συγκεκριμένους κανόνες. Ωστόσο, ένας γενικός κανόνας στον οποίο βασιζόμαστε είναι ο εξής: όταν η κατεύθυνση του φωτός είναι κοντά στη γραμμή που βρίσκεται στο επίπεδο του βλέμματος των θεατών, οι σκιές είναι σχεδόν ανύπαρκτες. Όσο η γωνία μεταξύ της ακτίνας του φωτός και της οπτικής των θεατών μεγαλώνει, τόσο η σκιά γίνεται εντονότερη και η εικόνα του αντικειμένου ή του προσώπου πιο δραματική. Πρακτικά, τα φωτιστικά σώματα μπορούν να τοποθετηθούν είτε στο ταβάνι της σκηνής (να βιδωθούν εφόσον κριθεί ότι το ταβάνι αντέχει το βάρος τους) είτε σε τρίποδα, τα οποία τοποθετούνται πάνω στη σκηνή.
Τόσο στην πρώτη όσο και στη δεύτερη περίπτωση, οφείλουμε να έχουμε τουλάχιστον δύο διαφορετικές κατευθύνσεις. Χρειαζόμαστε φώτα τα οποία να φωτίζουν τα πρόσωπα των ηθοποιών, γεγονός που σημαίνει ότι η δέσμη φωτός καταλήγει στα πρόσωπα των ηθοποιών. Χρειαζόμαστε επίσης φώτα τα οποία φωτίζουν προς την αντίθετη κατεύθυνση, δηλαδή φώτα των οποίων η δέσμη καταλήγει στο πίσω μέρος των ηθοποιών, όταν αυτοί κοιτούν τους θεατές. Τα δεύτερα αυτά φώτα ονομάζονται «κόντρες» και θεωρούνται απαραίτητα, καθώς με τα φώτα αυτά η θεατρική σκηνή εμφανίζεται τρισδιάστατη: είναι τα φώτα τα οποία αναδεικνύουν το βάθος της σκηνής.
Εκτός από τις δύο αυτές κατευθύνσεις, σε ιδανική περίπτωση θα μπορούσαμε να έχουμε επίσης πλαϊνά φώτα, δηλαδή κρεμασμένα στο ταβάνι στη δεξιά ή την αριστερή άκρη και με κατεύθυνση προς τη σκηνή. Ακόμα, θα μπορούσαμε να έχουμε φώτα τοποθετημένα σε βάσεις, τα οποία θα ακουμπούν στο πάτωμα και θα φωτίζουν προς τα πάνω ή διαγώνια. Ακόμα, θα μπορούσαμε να έχουμε φώτα τοποθετημένα μέσα στο σκηνικό, τα οποία, εξαιτίας της γωνίας τους, θα δημιουργούν περίεργους φωτισμούς με έντονες σκιές, που σε ορισμένες σκηνές μπορεί να είναι απαραίτητες.
Το δεύτερο μέσο που έχει στη διάθεση του ο φωτιστής είναι το χρώμα του φωτός. Αν χρησιμοποιηθούν με τον κατάλληλο τρόπο, χωρίς να έχουν ως αυτοσκοπό τον εντυπωσιασμό, οι ιδιότητες κάθε χρώματος μπορούν να δημιουργήσουν ένα πολύ ενδιαφέρον παιχνίδι στα μάτια των θεατών. Είναι αλήθεια ότι η αντίληψη των χρωμάτων συνδέεται με τη φυσιολογική δομή και τις ικανότητες του ανθρώπινου σώματος. Τα ζεστά χρώματα, όπως το κόκκινο και το πορτοκαλί, αυξάνουν την κυκλοφορία του αίματος, ενώ τα ψυχρά χρώματα, όπως για παράδειγμα το μπλε, τη μειώνουν. Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ακριβώς πώς αντιλαμβάνεται το κοινό το κάθε χρώμα ή τον συνδυασμό διαφορετικών χρωμάτων. Συνήθως επιλέγουμε να τοποθετήσουμε φίλτρα με το έντονο χρώμα στα φώτα που ονομάσαμε «κόντρες», τα οποία φωτίζουν τους ηθοποιούς στο πίσω μέρος. Με τον τρόπο αυτό πετυχαίνουμε σε κάθε σκηνή το χρώμα που επιθυμούμε, αποφεύγοντας να χρωματίζουμε τα πρόσωπα των ηθοποιών, γεγονός που συνήθως δεν είναι ιδιαίτερα κολακευτικό.
Στα φώτα που φωτίζουν τα πρόσωπα των ηθοποιών επιλέγουμε πιο μαλακά χρώματα, τα οποία ονομάζονται «διορθωτικά». Τα φίλτρα αυτά, τα οποία είναι ειδικά έτσι ώστε να αντέχουν σε υψηλές θερμοκρασίες χωρίς να καίγονται, τα προμηθευόμαστε από ειδικά καταστήματα. Ενδεικτικά αναφέρονται ορισμένα χρώματα με τις ονομασίες και τους κωδικούς τους: 119 – Dark blue (για το μπλε νύχτας), 202 – Half C.T.Blue (διορθωτικό ψυχρό χρώμα για τα πρόσωπα), 147 – Apricot (για το πορτοκαλί ημέρας), 153 – Pale salmon (διορθωτικό ροζ για τα πρόσωπα).
Το τελευταίο μέσο που έχει ο φωτιστής στη διάθεσή του είναι η ένταση του φωτός. Απαιτείται μία κονσόλα από την οποία μπορούμε να χειριστούμε τα φώτα, αυξομειώνοντας την ένταση ανάλογα με τις ανάγκες κάθε σκηνής. Οι προτεινόμενες κονσόλες για ένα σχολείο είναι αυτές που έχουν ενσωματωμένα dimmers και διαθέτουν έξι διαφορετικά κανάλια.
Σε ό,τι αφορά τα φωτιστικά σώματα, τα οποία μπορούν να τοποθετηθούν σε μία σκηνή σχολείου, οι επιλογές είναι πολλές. Πριν επιλέξουμε τους προβολείς τους οποίους θα τοποθετήσουμε σε μία σκηνή, οφείλουμε να μελετήσουμε τον διαθέσιμο χώρο αλλά και την αντοχή της οροφής, καθώς κάθε προβολέας έχει διαφορετικό όγκο και βάρος. Ενδεικτικά αναφέρουμε ορισμένα μικρά φωτιστικά σώματα που επιλέγονται σε μικρές σκηνές: Par 16, Σκαφάκια ιωδίου (500 watt), Sill beam (με λάμπα 30 μοίρες).
Με τα εργαλεία αυτά και με τη σκέψη ότι η τέχνη του θεατρικού φωτισμού βασίζεται στην έξυπνη χρήση των σκιών στη θεατρική σκηνή, ένας σχεδιαστής φωτισμών μπορεί να πετύχει το εικαστικό αποτέλεσμα που επιθυμεί. Όπως αναφέρει και ο Louis Hartmann στο βιβλίο του “Theatre Lighting – A Manual of the Stage Switchboard”: «Τα φώτα είναι για το δράμα ό,τι η μουσική για τους στίχους ενός τραγουδιού. Κανένας άλλος παράγοντας που μπαίνει στην παραγωγή ενός έργου δεν είναι τόσο παρεμβατικός και αποτελεσματικός στη δημιουργία ατμόσφαιρας. Τα φώτα είναι τόσο απαραίτητα στο θέατρο όσο είναι το αίμα στη ζωή».
Χριστίνα Καμμά, Σχεδιάστρια φωτισμών.
Διδασκαλία της μουσικής
Ο αρχιμουσικός ή οι βοηθοί του αναλαμβάνουν τη διδασκαλία της μουσικής στην ορχήστρα. Το ίδιο κάνει και ο διευθυντής της χορωδίας που διδάσκει τους χορωδούς με συνοδεία πιάνου. Τέλος, οι προγυμναστές πιανίστες διδάσκουν το φωνητικό μέρος στους τραγουδιστές. Κάνε κλικ εδώ για να γνωρίσεις περισσότερα σχετικά με τη δουλειά του αρχιμουσικού και του διευθυντή χορωδίας.Διδασκαλία μπαλέτου
Μπαλέτο δεν υπάρχει σε όλες τις όπερες. Σε όσες όμως υπάρχει, όπως στις όπερες Αΐντα [Aida], Ευγένιος Ονιέγκιν, Τάνχωυζερ [Tannhäuser], Τζοκόντα [La Gioconda], ο χορογράφος ή ο εκγυμναστής των χορευτών διδάσκει τη χορογραφία με συνοδεία πιάνου. Κάνε κλικ εδώ για να δεις πώς εργάζεται ένας χορογράφοςΔιδασκαλία της σκηνοθεσίας και στήσιμο της παράστασης
Σε αυτή τη φάση συναρμολογούνται βαθμιαία όλα τα μέρη της αρχικής σύλληψης του σκηνοθέτη. Αυτός πρέπει να διδάξει τη σκηνοθεσία, να εξηγήσει και να καθοδηγήσει τους τραγουδιστές στη βασική κινησιολογία, να τους εισάγει στις πιο σύνθετες σκηνές και να δοκιμάσει ιδέες με τους φωτιστές. Πρέπει δηλαδή να συνθέσει όλη τη δουλειά που έχει γίνει από τους επικεφαλής των διαφόρων σταδίων και μέσα από τη δική του ματιά να μας μεταφέρει στην ατμόσφαιρα του έργου που θέλει να μεταδώσει.Σκηνική παρουσίαση ενώπιον κοινού
Η κατάσταση λίγο πριν αρχίσει η παράσταση είναι εκρηκτική! Στα καμαρίνια τους, μονωδοί και χορωδοί φορούν τα κουστούμια τους και μακιγιάρονται καθώς «ζεσταίνουν» τις φωνές τους, ενώ οι μουσικοί προβάρουν. Ο κόσμος προσέρχεται στο θέατρο. Όλοι παίρνουν τις θέσεις τους πίσω από την αυλαία, τεχνικοί και φωτιστές είναι έτοιμοι, οι μουσικοί παίρνουν τις θέσεις τους στην «τάφρο» της ορχήστρας. Ο διευθυντής σκηνής παρακολουθεί τα πάντα. Μπαίνει ο αρχιμουσικός και υποκλίνεται στο κοινό. Τα φώτα σβήνουν, η αυλαία ανοίγει. Η παράσταση αρχίζει.
Δες εδώ αποσπάσματα από σημαντικές παραστάσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Δημοσιότητα και προβολή
Όπως κάθε επαγγελματική παράσταση, έτσι και μια μαθητική χρειάζεται προβολή και διαφήμιση. Κάθε δουλειά που γίνεται με συνέπεια, κόπο και πάθος πρέπει να προβάλλεται. Η προβολή είναι απαραίτητη, έτσι ώστε να καταδεικνύεται περίτρανα σε όλους, θεατές και μη, το αποτέλεσμα μιας επίπονης δράσης. Προπαντός εκτός Αθήνας, τέτοιου είδους δράσεις των σχολείων είναι πάντοτε καλοδεχούμενες από το ευρύ κοινό. Ορισμένοι τρόποι προβολής της δουλειάς είναι οι ακόλουθοι:- Ανακοίνωση σε εφημερίδες.
- Αφίσες που μπορούν να τυπωθούν στο σχολείο και να αναρτηθούν σε σημεία όπου θα τις δει πολύς κόσμος, όπως λ.χ. σε εμπορικά κέντρα, σε πλατείες, καταστήματα κ.α. Ταμπλό σε κομβικά σημεία της πόλης.
- Μπλουζάκια. Αυτά κοστίζουν, αλλά αξίζει τον κόπο.
- Μικρές καρφίτσες, που μπορούν να δοθούν ως χορηγίες από βιοτεχνίες της πόλης.
- Παρέλαση των συντελεστών πριν από την παράσταση. Στην Ευρώπη είναι μια πρακτική που γίνεται ακόμα και από επαγγελματικούς οργανισμούς.
Αν θέλεις να δημιουργήσεις την αφίσα για την παράστασή σου κάνε κλικ εδώ